Το θλιβερό γεγονός ξαναήρθε στη μνήμη όλου του κόσμου στις 26 Απριλίου του 2013, την ημέρα που συμπληρώθηκαν 27 χρόνια από την πυρηνική τραγωδία. Οσο κακό κι' αν προκλήθηκε όμως, το ατύχημα έδωσε τη δυνατότητα στους ρώσους επιστήμονες να αποκομίσουν μια τεράστια εμπειρία γύρω από τους τρόπους και τις μεθόδους για την αντιμετώπιση των συνεπειών και την πρόληψη σοβαρών ατυχημάτων στους πυρηνικούς σταθμούς. Η εμπειρία αυτή χρησίμευσε στην αξιολόγηση των συνεπειών του δεύτερου πυρηνικού ατυχήματος στον πυρηνικό σταθμό παραγωγής ενέργειας «Φουκουσίμα-1».
Για την παγκόσμια σημασία που έχει η ρωσική εμπειρία, μιλάει ο διευθυντής του Ινστιτούτου για την Ασφαλή Χρήση Ατομικής Ενέργειας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών (ΡΑΕ), και αντεπιστέλλον μέλος της ΡΑΕ, Λεονίντ Μπολσόφ.
RIA Novosti: Σε όλη τη διάρκεια που υπάρχει το Ινστιτούτο για τηνΑσφαλή Χρήση Ατομικής Ενέργειας, ξένοι συνάδελφοί σας απευθύνονταν σε σας για να μάθουν από την εμπειρίας σας; Έχουν ζητήσει να τους πληροφορήσετε τι πρέπει να κάνουν σε κρίσιμες στιγμές;
Λεονίντ Μπολσόφ: Το Ινστιτούτο φέτος θα γιορτάσει τα 25 χρόνια του, και από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του ανταλλάσσαμε εμπειρίες με διάφορους οργανισμούς από πολλές και διάφορες χώρες. Το 1989 είχε οργανωθεί η πρώτη αληθινά περιεκτική ανταλλαγή απόψεων για όλες τις πτυχές του ατυχήματος του Τσερνόμπιλ. Εδώ και πολλά χρόνια συνεργαζόμαστε με το γαλλικό Ινστιτούτο Προστασίας από της Ακτινοβολία και Πυρηνικής Ασφάλειας, με την αμερικανική Επιτροπή Πυρηνικών Ρυθμίσεων, με τον γερμανικό Σύλλογο Ασφάλειας Αντιδραστήρων. Για παράδειγμα, σε μια από τις ασκήσεις που πραγματοποιήθηκε τη δεκαετία του ΄90 στη Γαλλία, με την ονομασία «Μπεκερέλ», έγινε προσομοίωση της έκρηξης του αντιδραστήρα του ερευνητικού Κέντρου στο Σακλέ λίγο έξω από το Παρίσι. Αυτή διεξήχθη βάσει σεναρίου που εκπονήσαμε μαζί με τους Γάλλους συναδέλφους, χρησιμοποιώντας όλη την εμπειρία μας από το Τσερνόμπιλ.
Είναι επικίνδυνη η πυρηνική ενέργεια;Η συμμετοχή μας σε αυτό το «ρεαλιστικό παιχνίδι», το οποίο σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσε μια αναπαράσταση των όσων συνέβησαν στο Τσερνόμπιλ, οδήγησε στην αποκάλυψη σοβαρών προβλημάτων στο γαλλικό σύστημα αντίδρασης σε ενδεχόμενο ατύχημα με διαρροή ακτινοβολίας. Στις ΗΠΑ, εκσυγχρονίσαμε έναν μεγάλο αριθμό από ειδικούς κωδικούς ηλεκτρονικών υπολογιστών για τις περιπτώσεις σοβαρών πυρηνικών ατυχημάτων. Με το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, και συγκεκριμένα με την Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας στον τομέα αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων, τελειοποιούμε από κοινού ένα παγκόσμιο σύστημα αντιμετώπισης ατυχημάτων. Ως παράδειγμα, να αναφέρω ότι το «Λεξικό βοήθειας και συνεργασίας με την κοινωνία και τον Τύπο στη διάρκεια ατυχήματος», το οποίο έχουμε δημιουργήσει, είχε ιδιαίτερη ζήτηση στις ΗΠΑ.
ΕΡ: Το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνόμπιλ, το διαδέχθηκε εκείνο στην Ιαπωνία. Χρησίμευσαν οι γνώσεις που αποκομίσθηκαν από το Τσερνόμπιλ στο ατύχημα της Φουκουσίμα;
ΑΠ: Είναι μια δύσκολη ερώτηση που απαιτεί μια ορισμένη ματιά στην ιστορία. Για αρκετές δεκαετίες, σε περιπτώσεις σοβαρού ατυχήματος ο βασικός στόχος ήταν η προστασία του προσωπικού του πυρηνικού σταθμού και του πληθυσμού που ζει κοντά σε αυτόν. Η εμπειρία από όλα τα προηγούμενα ατυχήματα έδειξε ότι ο στόχος δεν είχε τεθεί με απόλυτα ορθό τρόπο. Καθ’ όλο το διάστημα που υφίσταται η πυρηνική ενέργεια, λαμβάνοντας υπόψη και όλα τα γνωστά σε εμάς σοβαρά ατυχήματα, οι ιατρικές συνέπειες είναι κατά πολύ μικρότερες από ότι σε οποιοδήποτε άλλο τομέα ενέργειας ή βιομηχανίας. Εντούτοις, τις ανθρωπογενείς και τις φυσικές καταστροφές τις ξεχνάμε πολύ γρήγορα, ενώ τα πυρηνικά ατυχήματα αφήνουν βαθιά πληγή στην ιστορία μιας χώρας και σε όλη την ανθρωπότητα για πολλά χρόνια. Η αιτία δεν είναι σε καμιά περίπτωση οι συνέπειες από ιατρική άποψη, αλλά το τεράστιο σοκ στο οποίο υποβάλλεται ολόκληρη η κοινωνία, από κοινωνιολογική, οικονομική, ψυχολογική, ακόμη και πολιτική άποψη.
Ας δούμε την κατάσταση στην Ιαπωνία. Ο πληθυσμός γύρω από τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα δεν επλήγη από το ατύχημα, οι δόσεις ακτινοβολίας στους ανθρώπους ήταν μηδενικές και αυτό είναι κάτι που αναγνώρισαν και οι πιο συντηρητικοί διεθνείς οργανισμοί, όπως η αμερικανική υπηρεσία προστασίας του περιβάλλοντος, ο πιο «πράσινος», θα μπορούσε να πει κανείς, από όλους του δημόσιους αμερικανικούς οργανισμούς. Ωστόσο, σταδιακά αρχίζει να επέρχεται η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι το χειρότερο σε ένα ατύχημα σε πυρηνικό σταθμό δεν είναι οι συνέπειες από την εκροή ραδιενέργειας, αλλά το δυσανάλογο μεταξύ του αληθινού κινδύνου και της αντίδρασης πανικού και φοβίας για τη ραδιενέργεια από πλευράς κοινωνίας.
