Τό ίσχυρό δολάριο άπειλεί τίς άναδιόμενες άγορές

ΣΤΗ «ΖΩΝΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ» ΤΟΥΡΚΙΑ, ΒΡΑΖΙΛΙΑ, ΝΟΤΙΟΣ ΑΦΡΙΚΗ

Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου

Η ανοδική τάση του δολαρίου ΗΠΑ μπορεί να αποτελεί καλά νέα για τους πιστούς του αμερικανικού νομίσματος (και τους Ευρωπαίους εξαγωγείς?), προκαλεί όμως ρίγη στις αναδυόμενες αγορές, καθώς στο παρελθόν, η ενίσχυση του δολαρίου έχει πυροδοτήσει μεγάλες κρίσεις, συναλλαγματικές και στα ισοζύγια πληρωμών, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα την «κρίση της τεκίλας» στο Μεξικό και την ασιατική κρίση του 1997-1998. Τότε, η σταθερή σύνδεση πολλών αναδυόμενων νομισμάτων με το δολάριο κατέρρευσε υπό το βάρος των κεφαλαιακών εκροών, τα νομίσματα υποτιμήθηκαν απότομα, η αξία του χρέους που ήταν αποτιμημένο σε δολάριο εκτοξεύθηκε στα ύψη και οι πληγείσες οικονομίες βυθίστηκαν σε ύφεση.

Επανάληψη
Εάν υποτεθεί ότι οι «ταύροι» του δολαρίου? ήρθαν για να μείνουν, μπορεί η ιστορία να επαναληφθεί; «Ναι», απαντούν ορισμένοι αναλυτές όπως ο Τζορτζ Μάγκνους της UBS που θεωρεί ότι το ισχυρό δολάριο δικαιολογημένα φοβίζει τις αναδυόμενες αγορές. Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε προ ολίγων ημερών και η Παγκόσμια Τράπεζα, προειδοποιώντας ότι εάν συντελεστεί απότομα η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής των ΗΠΑ (που αποτελεί τη βάση για την ενίσχυση του δολαρίου), μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των κεφαλαιακών ροών προς τις αναδυόμενες αγορές έως και κατά 80%, με το ένα τέταρτο των χωρών αυτών να κινδυνεύουν να απωλέσουν την πρόσβασή τους στις διεθνείς χρηματαγορές.

Η ανησυχία που διατυπώνεται είναι εύλογη, εάν αναλογιστεί κανείς τις εξελίξεις στις αναδυόμενες αγορές τους μήνες που ακολούθησαν την επισήμανση του απερχόμενο πρόεδρου της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας Fed Μπεν Μπερνάνκι τον περασμένο Μάιο, ότι επίκειται η έναρξη της διαδικασίας επιβράδυνσης των ρυθμών εκτύπωσης χρήματος (tapering): Μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου 2013, οι επενδυτές απέσυραν περί τα 64 δισ. δολάρια από αμοιβαία κεφάλαια που τοποθετούνται σε αναδυόμενες αγορές και χώρες όπως η Τουρκία, η Βραζιλία, η Ινδία, η Ινδονησία η Νότιος Αφρική (που ομαδοποιήθηκαν από τη Morgan Stanley και βαφτίστηκαν «Εύθραυστοι πέντε»), η Μαλαισία, οι Φιλιππίνες είδαν τα ομόλογα, τα νομίσματα και τα χρηματιστήριά τους να δέχονται ισχυρές πιέσεις.

Η αλήθεια είναι ότι όταν το tapering τελικά όντως ξεκίνησε τον Δεκέμβριο, οι αντιδράσεις ήταν πολύ πιο ήπιες, κάτι που οδήγησε πολλούς να εκφράσουν εμπιστοσύνη στην ικανότητα της Fed να δρομολογήσει τη διαδικασία κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να αποτραπούν επικίνδυνες αναταράξεις. Και το βασικό σενάριο της Παγκόσμιας Τράπεζας, άλλωστε, κάνει λόγο για «ομαλή προσαρμογή» και «συγκρατημένη μείωση» των εισροών κεφαλαίων προς τις αναδυόμενες αγορές.

Η ευάλωτη Τουρκία
Ακόμα όμως και αν αποφευχθούν οι γενικευμένες πιέσεις όπως αυτές που παρατηρήθηκαν το περασμένο καλοκαίρι, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν συγκεκριμένες χώρες που βρίσκονται σε «ζώνη κινδύνου»: Η προσοχή των επενδυτών έχει στραφεί εκ νέου στους «Eύθραυστους Πέντε» που εμφανίζουν υψηλό πληθωρισμό, επιβραδυνόμενους ρυθμούς ανάπτυξης, και -το κυριότερο- μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών που υποδεικνύουν επικίνδυνη εξάρτηση από την ευμετάβλητη εξωτερική χρηματοδότηση.

Πιο ευάλωτη από όλους εμφανίζεται η Τουρκία, καθώς πέρα από τους εξωτερικούς παράγοντες πλήττεται και από το μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς που κλονίζει την κυβέρνηση Ερντογάν και έχει εκτοξεύσει το πολιτικό ρίσκο της χώρας. Η λίρα έχει υποχωρήσει κατά 25% έναντι του δολαρίου το τελευταίο δωδεκάμηνο (8% από τα μέσα Δεκεμβρίου) και τις τελευταίες ημέρες καταγράφει αλλεπάλληλα αρνητικά ρεκόρ έναντι του αμερικανικού νομίσματος, έχοντας διολισθήσει έως τις 2,2125 λίρες/δολάριο. Οι αναλυτές πιθανολογούν περαιτέρω απώλειες, καθώς πολλά τουρκικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις σπεύδουν να μετατρέψουν τις λίρες που διαθέτουν σε συνάλλαγμα ή χρυσό, ενώ η Κεντρική Τράπεζα δεν φαίνεται διατεθειμένη να αυξήσει τα επιτόκια για να στηρίξει το νόμισμα, πολλώ δε μάλλον όσο ο Ερντογάν εξαπολύει βέλη κατά του «λόμπι αυτών που θέλουν να κερδοσκοπήσουν με τα υψηλά επιτόκια.

Σε αντίθεση με τον Τούρκο κεντρικό τραπεζίτη Ερντέμ Μπατσί, ο Βραζιλιάνος ομόλογός του Αλεξάντρε Τομπινί κινείται εξαιρετικά επιθετικά προκειμένου να θωρακίσει το ρεάλ από τις πιέσεις που υφίσταται, έχοντας αυξήσει το βασικό επιτόκιο επί επτά συνεχόμενους μήνες, στο πλαίσιο ενός κύκλου σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής κατά 325 μονάδες βάσης σε ένα εννεάμηνο. Μετά την τελευταία αύξηση της Πέμπτης (50 μονάδες βάσης), το βασικό επιτόκιο Selic διαμορφώθηκε στο 10,5%. Παρ' όλα αυτά, το ρεάλ υποχώρησε κατά 0,5% την ίδια ημέρα, με τους αναλυτές να εκτιμούν ότι παραμένει ευάλωτο. Το ίδιο ισχύει και για το ραντ Νοτίου Αφρικής που κινείται σε χαμηλά πενταετίας έναντι του δολαρίου αλλά και για το πέσο Φιλιππίνων που διαπραγματεύεται σε χαμηλό τριών ετών.

Οι πιο αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι οι όποιοι κλυδωνισμοί δεν θα εξελιχθούν σε ευρεία κρίση, καθώς οι άμυνες των αναδυόμενων αγορών είναι πολύ ισχυρότερες από ό,τι στο παρελθόν, με τα συναλλαγματικά τους διαθέσιμα να εκτιμώνται στα 7,5 τρισ. δολάρια (από 1,2 τρισ. δολ. δέκα χρόνια πριν) και τη μείωση του δανεισμού σε ξένο νόμισμα στο 46% από 80% στις αρχές της δεκαετίας του '90. Βέβαιο είναι ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για τις αναδυόμενες αγορές, οι αντοχές των οποίων θα δοκιμαστούν...