Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν να εξετάσουν τις νέες τουρκικές προτάσεις για την επανεισδοχή των παράνομων μεταναστών, με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να αναλαμβάνει την οριστικοποίηση των λεπτομερειών με την τουρκική πλευρά πριν την επόμενη Σύνοδο στις 17 και 18 Μαρτίου στις Βρυξέλλες.
Η πρόταση της Τουρκίας να δέχεται τους παράνομους μετανάστες που αφήνουν τις ακτές της για την Ευρώπη μπορεί να αποτελέσει καθοριστικό βήμα στην κατεύθυνση της επίλυσης της κρίσης, δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel στη συνέντευξη Τύπου μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου.
"Καλωσορίζουμε τις τολμηρές προτάσεις της Τουρκίας", δήλωσε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Donald Tuskπροσθέτοντας ότι "οι ημέρες των ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών στην Ευρώπη έχουν τελειώσει".
"Σήμερα καταγράψαμε πρόοδο μιλήσαμε για την επιστροφή παράνομων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία. Ο Τούρκος πρωθυπουργός επιβεβαίωσε τη δέσμευση για υποδοχή μεταναστών που δεν θα βρίσκονται υπό καθεστώς προστασίας. Καλωσορίζουμε επίσης τη θεμελίωση και τη βοήθεια του ΝΑΤΟ στην περιοχή", πρόσθεσε ο πρόεδρος του Συμβουλίου.
"Καταλήξαμε σε συμφωνία επί της αρχής", δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-Claude Juncer. "Η Τουρκία θα προβεί στην επανεισδοχή των μεταναστών που δεν υπόκεινται σε καθεστώς προστασίας", πρόσθεσε, ενώ εξέφρασε την πεποίθηση του ότι "μπορούμε να σπάσουμε την αλυσίδα των διακινητών". "Το Συμβούλιο θα ολοκληρώσει τις λεπτομέρειες τις επόμενες ημέρες", επισήμανε ο πρόεδρος της Κομισιόν.
Όσον αφορά την εκταμίευση της οικονομικής βοήθειας, σημείωσε ότι έχει ήδη ξεκινήσει η χρηματοδότηση των πρώτων έργων στην Τουρκία, προσθέτοντας ότι τα 3 δισ. που έχουν συμφωνηθεί θα ενισχυθούν με πρόσθετη χρηματοδότηση.
Υπογράμμισε ταυτόχρονα ότι η Ελλάδα χρειάζεται αλληλεγγύη για να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση.
Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ahmet Davutogluυπογράμμισε ότι η Τουρκία δεν ζητά περισσότερα χρήματα, αλλά θέλει να υπάρχει δίκαιη κατανομή των βαρών. Τόνισε ταυτόχρονα ότι τα 3 δισ. θα κατευθυνθούν σε βοήθεια για τους πρόσφυγες και "ούτε ένα σεντ δεν πρόκειται να καταλήξει σε Τούρκο πολίτη".
Τα σημεία της συμφωνίας
Στην ανακοίνωση τους οι ηγέτες σημειώνουν ότι "η Τουρκία επιβεβαίωσε τη δέσμευση για εφαρμογή της διμερούς συμφωνίας επανεισδοχής Ελλάδας – Τουρκίας για αποδοχή της ταχείας επιστροφής όλων των μεταναστών που δεν βρίσκονται σε ανάγκη διεθνούς προστασίας και να υποδέχεται πίσω όλους τους παράνομους μετανάστες που συλλαμβάνονται σε τουρκικά ύδατα".
Οι ηγέτες συμφώνησαν επίσης ότι "χρειάζονται γενναίες κινήσεις για να κλείσουν οι διαδρομές της παράνομης διακίνησης ανθρώπων και να καταπολεμηθεί το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών, να προστατέψουμε τα εξωτερικά μας σύνορα και να τερματίσουμε την κρίση στην Ευρώπη. Πρέπει να σπάσει ο δεσμός μεταξύ της εισόδου σε ένα πλοίο και της εγκατάστασης στην Ευρώπη".
Σε αυτό το πλαίσιο υπογραμμίζουν τη σημασία της δραστηριότητας του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο και καλούν όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ να την υποστηρίξουν ενεργά.
Ταυτόχρονα, καλωσορίζουν θερμά τις νέες προτάσεις που έκανε η Τουρκία για να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό ζήτημα. Οι ηγέτες συμφώνησαν να δουλέψουν στις προτάσεις με βάση τις ακόλουθες αρχές:
- Την επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών που περνούν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά, με το κόστος να καλύπτεται από την ΕΕ
- Την επανεγκατάσταση, για κάθε Σύριο προς επανεισδοχή στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, άλλου ένα Σύριου από την Τουρκία στα κράτη μέλη της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφιστάμενων δεσμεύσεων
- Να επιταχυνθεί η απελευθέρωση της βίζας με στόχο την άρση των προϋποθέσεων για τους Τούρκους πολίτες μέχρι τα τέλη του Ιουνίου του 2016.
- Να επιταχυνθεί η εκταμίευση των 3 δισ. ευρώ και να ληφθούν αποφάσεις για επιπρόσθετη χρηματοδότηση
- Να γίνει προετοιμασία για τις αποφάσεις όσον αφορά το άνοιγμα νέων κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατό, χτίζοντας στα συμπεράσματα του Συμβουλίου του Οκτωβρίου του 2015
- Να εργαστούν με την Τουρκία σε ένα κοινό έργο ώστε να βελτιώσουν τις ανθρωπιστικές συνθήκες στη Συρία κάτι που θα επιτρέψει στον τοπικό πληθυσμό και τους μετανάστες σαν ζήσουν σε περιοχές οι οποίες θα είναι πιο ασφαλείς.
Οι ενέργειες που αφορούν την Ελλάδα
Στην ανακοίνωσή τους οι ηγέτες των κρατών επισημαίνουν ότι πρέπει
"a) να στηρίξουμε την Ελλάδα σε αυτή τη δύσκολη στιγμή και να κάνουμε το παν για να τη βοηθήσουμε να διαχειριστεί μια κατάσταση που έχει προκύψει ως συνέπεια αυτής της εξέλιξης. Είναι συλλογική ευθύνη της ΕΕ που απαιτεί την γρήγορη και αποτελεσματική κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων μέσων και πόρων της ΕΕ και των συνεισφορών των κρατών-μελών.
b) να δώσουμε μια άμεση και αποτελεσματική απάντηση στην πολύ δύσκολη ανθρωπιστική κρίση που αναπτύσσεται με ραγδαίο ρυθμό. Θα παρασχεθεί άμεσα από την Κομισιόν στήριξη έκτακτης ανάγκης σε στενή συνεργασία με την Ελλάδα, τα υπόλοιπα κράτη-μέλη και μη κυβερνητικούς οργανισμούς στη βάση μιας αξιολόγησης, από την Κομισιόν και την Ελλάδα, των αναγκών και ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι αρχηγοί κρατών καλωσορίζουν την πρόταση της Κομισιόν για την πρόβλεψη παροχής έκτακτης στήριξης εντός της ΕΕ και καλούν το Συμβούλιο να την υιοθετήσει πριν το επόμενο Συμβούλιο του Μαρτίου, επεκτείνοντας με αυτόν τον τρόπο το εύρος των χρηματοοικονομικών εργαλείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν.
c) να παράσχουμε περισσότερη βοήθεια στην Ελλάδα για να φυλάξει τα εξωτερικά σύνορα, συμπεριλαμβανομένων αυτών με την ΠΓΔΜ και την Αλβανία και να διασφαλίσουμε την ομαλή λειτουργία των hotspots με 100% ταυτοποίηση, καταγραφή, ελέγχους ασφαλείας και την πρόβλεψη για επαρκή ικανότητα υποδοχής. Η Frontex θα απευθύνει νέα πρόσκληση για εθνικούς συνοριοφύλακες το συντομότερο δυνατό και όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να αποκριθούν πλήρως έως την 1η Απριλίου το αργότερο. Η Europol θα αποστείλει γρήγορα ελεγκτές σε όλα τα hotspots για να ενισχύσουν τους ελέγχους ασφαλείας και να βοηθήσουν τις ελληνικές αρχές στη μάχη κατά των διακινητών.
d) να βοηθήσουμε την Ελλάδα ώστε να διασφαλιστούν ολοκληρωμένες, μεγάλης κλίμακας και γρήγορες επιστροφές στην Τουρκία όλων των παράτυπων μεταναστών που δεν βρίσκονται σε ανάγκη διεθνούς προστασίας, χτίζοντας στη συμφωνία επανεισδοχής Ελλάδας – Τουρκίας και από την 1η Ιουνίου στη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας
e) να επιταχύνουμε σημαντικά την εφαρμογή της μετεγκατάστασης ώστε να μετριαστεί το μεγάλο βάρος που βαραίνει επί του παρόντος την Ελλάδα. Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Υποστήριξης του Ασύλου (EASO) θα κάνει μια επιπλέον πρόκληση για εθνική πραγµατογνωµοσύνη ώστε να υποστηρίξει το ελληνικό σύστημα ασύλου και όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταποκριθούν άμεσα και πλήρως. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να διαθέσουν επειγόντως περισσότερες περιοχές για μετεγκατάσταση. Η Κομισιόν θα αναφέρει σε μηνιαία βάση στο Συμβούλιο όσον αφορά την εφαρμογή των υποχρεώσεων μετεγκατάστασης.
f) να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με κράτη εκτός της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια και να παρέχει την αναγκαία βοήθεια
g) να εφαρμόζουμε τις υφιστάμενες δεσμεύσεις μετεγκατάστασης και να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε σε ένα αξιόπιστο πρόγραμμα εθελοντικής υποδοχής με την Τουρκία
h) να αναλάβουμε άμεσα όλα τα αναγκαία μέτρα όσον αφορά νέες διαδρομές και να εντείνει την καταπολέμηση των διακινητών
i) να προωθήσουμε, κατά προτεραιότητα, όλα τα στοιχεία του οδικού χάρτη της Κομισιόν για την επιστροφή στη Σένγκεν, ώστε να τερματιστούν οι προσωρινοί εσωτερικοί συνοριακοί έλεγχοι και να επανέλθει η ομαλή λειτουργία της περιοχής Σένγκεν πριν το τέλος του έτους".
