Ξύσιμο κεφαλιού
Ένας ρώσος ξύνει το κεφάλι του όταν είναι προβληματισμένος με κάτι. Το ερώτημα είναι γιατί το κάνει; Μάλλον όχι για να ενεργοποιήσει την κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο. Μια από τις παραδόσεις υποστηρίζει ότι αυτή η χειρονομία προέρχεται από τη λαϊκή μαγεία. Ετσι οι πρόγονοί μας καλούσαν τον πρόγονο-προστάτη του γένους για να τους βοηθήσει.
Σκίσιμο του πουκαμίσου στο στήθος
Αρχικά επρόκειτο για αυτοσχέδιο όρκο. Θεωρείται ότι μ' αυτή την χειρονομία οι πρόγονοί μας επιδείκνυαν, μ' αυτή την εκφραστική κληρονομιά, την ορθόδοξη τους πίστη, δείχνοντας τον σταυρό στο στήθος. Είναι γνωστό επίσης πως την ώρα των εκτελέσεων και σωματικών τιμωριών, έσκιζαν το πάνω μέρος του πουκαμίσου του τιμωρούμενου. Το εθελούσιο, λοιπόν, σκίσιμο του ενδύματος ως πειστικό επιχείρημα, όφειλε να αναδείξει την ετοιμότητα του κρινόμενου να ανέβει στο ικρίωμα για να υπερασπιστεί την αλήθεια.
Το καπέλο χάμω
Αυτή η εκφραστική χειρονομία αντιστοιχούσε σε μια οριστική απόφαση. Το καπέλο (όπως και η γενειάδα) συμβόλιζε, για τους ρώσους άντρες, την αξιοπρέπεια, την ενσωμάτωση στην κοινωνία. Το να βγάλει κανείς το καπέλο του δημοσίως θεωρούταν μεγάλη ντροπή, εν είδει πολιτικού θανάτου. Συνήθως, αυτή τη διαδικασία την υφίσταντο οι χρεωμένοι. Το εθελούσιο πέταμα του καπέλου στο χώμα φανέρωνε την ετοιμότητα του ατόμου να προχωρήσει σε ακραίο ρίσκο, όπου το τίμημα της αποτυχίας θα μπορούσε να είναι ο εξοβελισμός του από την κοινωνία.
Χτύπημα στο στήθος
Αυτή η χειρονομία, σύμφωνα με τη μία από τις ερμηνείες, προέρχεται από την πολεμική παράδοση των νομάδων και έφτασε στη Ρωσία μαζί με τους Τατάρους - Μογγόλους. Έτσι έδιναν όρκο στον άρχοντά τους. Το χτύπημα με τη γροθιά στο στήθος σήμαινε αφοσίωση.
“Κατσίκα”
Αυτή η χειρονομία, λανθασμένα συνήθως, ανάγεται στις χειρονομίες του υποκόσμου και των οπαδών του heavy metal. Η αλήθεια είναι ότι η ηλικία της “κατσίκας” μετράει μερικές χιλιάδες χρόνια και η χειρονομία αυτή συνδέεται με την προστασία από τη μαύρη μαγεία, από τα κακά πνεύματα. Οι μεγαλύτεροι πρέπει να θυμούνται το παιχνίδι “Έρχεται η κατσίκα με τα κέρατα να πάρει τα μικρά παιδάκια...”. Ο ενήλικας δείχνει στο παιδάκι πώς κουτουλά η κατσίκα, σχηματίζοντας τα κέρατά της με τον δείκτη και το μικρό δάχτυλο του δεξιού χεριού. Δεν είναι ένα απλό παιχνίδι. Μ' αυτόν τον τρόπο οι πρόγονοί μας ξεμάτιαζαν τα παιδιά. Είναι άξιον περιέργειας πως κάποιες ορθόδοξες εικόνες απεικονίζουν τον Σωτήρα και τους Αγίους να προβάλλουν τον δείκτη και το μικρό τους δάχτυλο.
Γροθιά με αντίχειρα
Αυτή η χειρονομία συναντάται σε πολλούς πολιτισμούς. Χρησιμοποιούταν ως προστασία από τα κακά πνεύματα. Στη Ρωσία αυτή η χειρονομία έγινε γνωστή χάρη σε γερμανούς εποίκους, που μ' αυτό τον χυδαίο τρόπο προσπαθούσαν να φλερτάρουν με ρωσίδες. Κατά μια, μάλιστα, εκδοχή, η “φίγκα” προέρχεται από την γερμανική έκφραση fick-fick machen (γερμανική πρόσκληση σε συνεύρεση). Στη ρωσική παράδοση, η σημασία αυτής της χειρονομίας μετατράπηκε σε σύμβολο κατηγορηματικής άρνησης.
Χτύπημα στο λαιμό
Αυτή η ρωσική χειρονομία από την παράδοση των μπεκρήδων αντιστοιχούσε στην έκφραση “βάζω πίσω από τον γιακά”, που ήταν διαδεδομένη κατά τον 19ο – στις αρχές του 20ου αιώνα. Η έκφραση γεννήθηκε σε κύκλο αξιωματικών, και την επινόησε ο χωρατατζής συνταγματάρχης Ραέφσκι. Όπως λέει η παράδοση, ο ίδιος είχε επινοήσει κι άλλες χειρονομίες της μέθης. Αξίζει να σημειωθεί πως αυτή η χειρονομία αξιοποιήθηκε από μαυραγορίτες την εποχή της ποτοαπαγόρευσης, που κήρυξε στη Ρωσική Αυτοκρατορία ο Νικόλαος ο Β' το 1914.
Γελοιογραφίες του Ντμίτρι Ντίβιν
