Νέα μέτωπα στά ΜΜΕ

Στη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων άνοιξαν τέσσερα μέτωπα στον ευαίσθητο χώρο των ΜΜΕ. Τα μέσα ενημέρωσης κινούνται μεταξύ του μύθου της εξουσίας που τα περιβάλλει και εξαιρετικά μεγάλων οικονομικών προβλημάτων που έχουν σχέση με την πτώση του ΑΕΠ, της κατανάλωσης και φυσικά της διαφήμισης.

Η δημόσια τηλεόραση

Στη δημόσια ραδιοτηλεόραση επικρατεί μεγάλη αναταραχή. Πολλοί εργαζόμενοι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η κυβέρνηση Σαμαρά θα θελήσει να ξεκινήσει τις απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων, με βάση τις δεσμεύσεις της έναντι των πιστωτών του ελληνικού Δημοσίου, από τη δημόσια ραδιοτηλεόραση. Θεωρούν ότι η απόφαση της κυβέρνησης να παρακρατήσει ένα ποσοστό του ειδικού τέλους με το οποίο επιβαρύνονται οι πολίτες μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ σκοπεύει στην πλήρη οικονομική αποδυνάμωση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης σε όφελος της ιδιωτικής, η ιδιοκτησία της οποίας μπορεί να συνδέεται με διαπλεκόμενες σχέσεις με την εξουσία.

Στην πραγματικότητα δεν ευθύνονται μόνο οι κυβερνήσεις για την απαξίωση των κρατικών καναλιών. Η συντεχνιακή λογική που έχει επικρατήσει μεταξύ των εργαζομένων σε αυτά εμποδίζει τη χρηματοδότηση ενός ποιοτικού, και ταυτόχρονα εμπορικού, προγράμματος και δεσμεύει σε ετήσια βάση πολλές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για τη μισθοδοσία μιας μεγάλης γραφειοκρατίας, που μπορεί να μην έχει σχέση με τις ειδήσεις και την παραγωγή. Η δημόσια τηλεόραση έχει απαξιωθεί στην Ελλάδα μέσα από τη συρρίκνωση του συνολικού ποσοστού τηλεθέασης των κρατικών καναλιών. Κυμαίνεται γύρω στο 12%-14%, ενώ στις περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης τα κρατικά κανάλια εξασφαλίζουν ποσοστά τηλεθέασης της τάξης του 35%-50%. Όλα δείχνουν ότι η κυβέρνηση Σαμαρά θα προχωρήσει σε κάποιες απολύσεις στη δημόσια ραδιοτηλεόραση, οι φόβοι όμως για οριστικό «λουκέτο» δείχνουν υπερβολικοί.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στην επίθεση

Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ επανέρχεται δριμύτερη στην αντιπαράθεση με τους οικονομικά ισχυρούς παράγοντες των ΜΜΕ. Τους κατηγορεί για διαπλοκή με τη σημερινή εξουσία και ζητεί τη διαμόρφωση ενός νέου τηλεοπτικού τοπίου από μηδενική βάση. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κ. Τσίπρας, η μόνη μνημονιακή υποχρέωση που καταργήθηκε ήταν η καταβολή από τους ιδιοκτήτες των μεγάλων καναλιών αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για την εκμετάλλευση δημόσιων συχνοτήτων χωρίς την κανονική αδειοδότηση των τηλεοπτικών σταθμών.

Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι είναι θύμα ενός επικοινωνιακού πολέμου των μεγάλων συμφερόντων και ζητεί, στο όνομα του λαού και της δημοκρατίας, την επιβολή αυστηρών οικονομικών κανόνων στη λειτουργία των καναλιών. Εάν κινηθούμε πάντως στην κατεύθυνση που περιγράφει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι βέβαιο ότι οι μεγάλοι τηλεοπτικοί σταθμοί, οι οποίοι βαρύνονται με τεράστιες υποχρεώσεις, θα προτιμήσουν να κλείσουν παρά να αναλάβουν πρόσθετα βάρη εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Προς το παρόν το MEGA διατηρεί την εχθρική του στάση έναντι του ΣΥΡΙΖΑ, το συγκρότημα Μπόμπολα προσπαθεί να φθείρει τη δημόσια εικόνα του κ. Τσίπρα και άλλων ηγετικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το συγκρότημα Ψυχάρη –πρώην Λαμπράκη– επιδίδεται σε έναν ανοιχτό πόλεμο κατά του κ. Τσίπρα και των συνεργατών του, καταγγέλλοντάς τους μεταξύ των άλλων για εξάρτηση από συγκεκριμένα συμφέροντα.

Σχίσμα Μπόμπολα - Βαρδινογιάννη

Μεγάλες ειδήσεις δημιουργούνται στο χώρο των ΜΜΕ και με πρωτοβουλία των ισχυρότερων εκπροσώπων των συμφερόντων του ιδιωτικού τομέα. Απ’ ό,τι φαίνεται, οι Μπόμπολας, Βαρδινογιάννης και Ψυχάρης δεν μπόρεσαν να συνεννοηθούν για τον τρόπο αύξησης των ιδίων κεφαλαίων της ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ ΑΕ, της εταιρείας που ελέγχει το MEGA.

Η αδυναμία συνεννόησης μεταξύ των ισχυρότερων παραγόντων του MEGA οδήγησε την πλευρά Βαρδινογιάννη στην απόφαση πλήρους αξιοποίησης του Νίκου Χατζηνικολάου και της Μάρας Ζαχαρέα, με στόχο να μετατραπεί το STAR, ιδιοκτησίας Βαρδινογιάννη, από ψυχαγωγικό σε ενημερωτικό κανάλι και να ανταγωνιστεί ευθέως το MEGA. Υπάρχουν και αυτοί που βλέπουν στην κίνηση Βαρδινογιάννη τον επιχειρηματικό ανταγωνισμό συμφερόντων που διεκδικούν τον έλεγχο του υπό ιδιωτικοποίηση ΔΕΣΦΑ.

Το ερώτημα είναι εάν η κόντρα που περιγράψαμε μεταξύ ισχυρών επιχειρηματικών παραγόντων θα ξεφύγει από τον έλεγχο και θα οδηγήσει στην αποσταθεροποίηση του MEGA και στη δραστική αλλαγή του τηλεοπτικού τοπίου.

Η μπάλα τους χωρίζει

Ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στο χώρο των ΜΜΕ μπορεί να έχει και το ποδοσφαιρικό διαζύγιο που πήρε ο Γιάννης Αλαφούζος από την οικογένεια Βαρδινογιάννη στο θέμα του Παναθηναϊκού. Οι οικονομικές απαιτήσεις του Γιώργου Βαρδινογιάννη, του «καπετάνιου» του Παναθηναϊκού, για το προπονητικό κέντρο της Παιανίας οδήγησαν τον Γιάννη Αλαφούζο σε μια μεγάλη επένδυση σε άλλο προπονητικό κέντρο και στην πλήρη αυτονόμηση από την πλευρά Βαρδινογιάννη, η οποία έλεγχε για δεκαετίες ολόκληρες την ιστορική ομάδα.

Στην ποδοσφαιρική αντιπαράθεση των δύο πλευρών έρχεται να προστεθεί ο τηλεοπτικός ανταγωνισμός, εφόσον είναι βέβαιο ότι η μεταμόρφωση του STAR σε ειδησεογραφικό κανάλι θα ασκήσει μεγάλη πίεση στον ΣΚΑΪ του κ. Αλαφούζου, που έχει ανάλογο ειδησεογραφικό προφίλ.

Το ερώτημα είναι εάν όλα αυτά συμβαίνουν στο πλαίσιο ενός διαπλεκόμενου σχεδιασμού, με την κυβέρνηση Σαμαρά να εξυπηρετεί συμφέροντα στο χώρο των ΜΜΕ για να εξυπηρετηθεί επικοινωνιακά από αυτά, ή είναι αποτέλεσμα της οικονομικής δυσπραγίας που εκδηλώνεται και στο χώρο των ΜΜΕ.

Μια ματιά στους ισολογισμούς των ισχυρότερων τηλεοπτικών σταθμών και εκδοτικών συγκροτημάτων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι βαρύνονται με τεράστιες υποχρεώσεις που είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξυπηρετήσουν σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης και έλλειψης επαρκούς χρηματοδότησης. Η οικονομική αδυναμία των ΜΜΕ οδηγεί σε κινήσεις τακτικής των πρωταγωνιστών του κλάδου αλλά δημιουργεί και μεγάλους πειρασμούς για τους πολιτικούς. Η κυβέρνηση Σαμαρά προχωράει σε αρκετές οικονομικές διευκολύνσεις ασκώντας πίεση για επικοινωνιακά ανταλλάγματα, ενώ η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ προειδοποιεί ότι σε περίπτωση εκλογικής επικράτησης του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης οι κανόνες του παιχνιδιού θα αλλάξουν και όλοι θα βρεθούν ενώπιων των ευθυνών τους.

Τα τεράστια προβλήματα των ΜΜΕ δεν είναι καλά για την ανεξαρτησία τους και την ποιότητα της ενημέρωσης, ανεξάρτητα από το ποιες πολιτικές δυνάμεις βρίσκονται στην εξουσία. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση θα έπρεπε να συγκλίνουν σε μέτρα που θα εξασφάλιζαν την οικονομική επιβίωση ενός κλάδου στρατηγικής σημασίας για την ποιότητα της δημοκρατίας και της καθημερινότητας των πολιτών.

Κρίσιμο εξάμηνο

Το δεύτερο εξάμηνο του 2013 θα είναι κρίσιμο για την πορεία πολλών ΜΜΕ, ακόμη και αυτών που θεωρούνται οικονομικά ισχυρά. Για τα περισσότερα από αυτά ο λογαριασμός δεν βγαίνει, όπως άλλωστε ισχύει και για τις περισσότερες επιχειρήσεις στους πιο κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης δεν έχει συγκεκριμένο σχέδιο για το πώς θα περάσουν τα υπερχρεωμένα ΜΜΕ και γενικότερα οι υπερχρεωμένες επιχειρήσεις τον κάβο, ενώ η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ περιορίζεται σε σκληρές καταγγελίες χωρίς να μπαίνει στην ουσία του προβλήματος. Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, θα έχουμε περισσότερα «λουκέτα» στο χώρο των ΜΜΕ και μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας σε έναν κλάδο που βρισκόταν μέχρι πριν από λίγα χρόνια σε οικονομική άνθηση και αντιμετώπιζε τα οικονομικά ζητήματα με λογική πανίσχυρης συντεχνίας.