ΥΓΕΙΑ: - Τι πίστευαν οι αρχαίοι για τα θεραπευτικά βότανα και την ίδια την ιατρική;

Είναι γνωστό ότι η «Ιλιάδα» αναφέρει πως όταν ο Ευρύπυλος, τραυματισμένος από βέλος στο ισχίο, βγαίνει από τη μάχη κουτσαίνοντας και παρακαλεί τον Πάτροκλο να τον βοηθήσει, αυτός τον οδηγεί στη σκηνή, τον βάζει να ξαπλώσει σε δέρματα ταύρων και…«Ευθύς του βγάζει ο Πάτροκλος τη σουβλερή σαγίτα/ απ΄το το μερί με το μαχαίρι του, το μαύρο αίμα πλένει/ με χλιο νερό και πάνω απίθωσε πικρή πονοκοιμήτρα/ ρίζα, στο χέρι αφού την έτριψε, και σταματά τους πόνους Έτσι η πληγή γοργά εμαράθηκε και στάθηκε το αίμα»!! Από ποιο φυτό προέρχεται αυτή η πικρή ρίζα; Διαβάστε το κείμενο!..

Ιατρικά εργαλεία διαφόρων ειδών.

ΕΙΝΑΙ αλήθεια ότι από την αρχαιότητα και –σχεδόν- μέχρι σήμερα, όταν μιλάμε για βότανα, ο νους μας ανατρέχει στα χόρτα που έχουν μαγικές ή θεραπευτικές ιδιότητες.
Αφορμή για τούτο το συλλογισμό στάθηκε ένα παλιότερο δημοσίευμα της έγκριτης και καταξιωμένης Ελληνίδας δημοσιογράφου κυρίας Μαρίας Θερμού στο «Βήμα» της 
6ης Ιουνίου 2012, με τίτλο: «Ρίξε στο γυαλί φαρμάκι», όπου έκανε ένα εκτενέστατο ρεπορτάζ για την αρχαία ιατρική, τα αρχαία ιατρικά εργαλεία και φυσικά τους ασθενείς, την εγκοίμηση, την ψυχοθεραπεία, την θεραπεία κλπ.
Από το δημοσίευμα αυτό θα αλιεύσουμε ένα συγκεκριμένο απόσπασμα το οποίο πιστεύουμε ότι θα εντυπωσιάσει πολύ τους αναγνώστες. Διαβάζουμε:

Στην «Ιλιάδα» όταν ο Ευρύπυλος, τραυματισμένος από βέλος στο ισχίο, βγαίνει από τη μάχη κουτσαίνοντας και παρακαλεί τον Πάτροκλο να τον βοηθήσει, αυτός τον οδηγεί στη σκηνή, τον βάζει να ξαπλώσει σε δέρματα ταύρων και…«Ευθύς του βγάζει ο Πάτροκλος τη σουβλερή σαγίτα/ απ΄το το μερί με το μαχαίρι του, το μαύρο αίμα πλένει/ με χλιο νερό και πάνω απίθωσε πικρή πονοκοιμήτρα/ ρίζα, στο χέρι αφού την έτριψε, και σταματά τους πόνους Έτσι η πληγή γοργά εμαράθηκε και στάθηκε τι αίμα». 
Πολύ θα ήθελαν να ξέρουν σήμερα από ποιο φυτό προέρχεται αυτή η πικρή ρίζα.

Η αχίλλεια είναι πολυετές αναρριχητικό φυτό που φτάνει μέχρι το ένα μέτρο ύψος, με χνουδωτούς βλαστούς και φύλλα λευκά, μαλακά που εμφανίζονται σε ταξιανθίες. Τρίβοντας το, αναδεικνύεται η έντονη μυρωδιά του που θυμίζει αυτή της καμφοράς. Παλαιότερα το φυτό ήταν γνωστό με το όνομα “Nosebleed” γιατί τα φύλλα του χρησιμοποιούνταν για να σταματούν την αιμορραγία. Η αχίλλεια –όπως λένε- έχει τονωτικές ιδιότητες, είναι εφιδρωτικό, κατά της τριχόπτωσης και διευκολύνει την κυκλοφορία του αίματος. Επίσης είναι αντιφλεγμονώδες και κατά των ρευματισμών. Αξίζει να σημειωθεί ότι καταπραΰνει τους πόνους και μειώνει την ροή του αίματος κατά την έμμηνο ρύση.( http://www.glikiazoi.gr)

Άλλοι λένε ότι πρόκειται για την κηκίδα, άλλοι για την αχιλλεία τη χιλιόφυλλο (με την οποία κατά τον μύθο ο Κένταυρος Χείρων γιάτρεψε τη φτέρνα του Αχιλλέα),άλλοι για την αριστολοχία κληματίδα ή τη γεντιανή ή την ερυθραία (κενταύριον) ή την αιματόρριζα. 
Αλόη και λύκιον της Ινδίας, βάλσαμο της Μέκκας, λημνία γη (θεραπευτικό χώμα που εξορυσσόταν από τη Λήμνο), χαλκός, κρασί και λάδι φυσικά (πρωταγωνιστές στη θεραπεία των πληγών), θεραπευτικά βότανα όπως θυμάρι, βαλσαμόχορτο, σίλφιον, κενταύριον, μανδραγόρας αλλά και μήκων υπνοφόρος είναι μερικές από τις ύλες που χρησιμοποιούσαν μόνες τους ή αναμεμειγμένες οι γιατροί για τα φάρμακά τους. 
Έφτιαχαν και αλοιφές για τα μάτια ή κολλύρια,έμπλαστρα,χάπια,ενώ ξεχωριστό φάρμακο ήταν το μιθριδάτιο, ένα μείγμα από εξήντα διαφορετικά υλικά μερικά άκρως αμφιλεγόμενα, όπως το αίμα πάπιας από τον Πόντο!- που ήταν αντίδοτο σε δηλητηριάσεις και δήγματα άγριων ζώων.

«Εν τη παλάμη…»

Ο γιατρός δεν πρέπει να ζητάει από τον ασθενή του περισσότερα από τις δυνάμεις εκείνου και ιδιαίτερα δεν πρέπει να εκμεταλλεύεται την αγωνία και τον φόβο του, λέει ο Ιπποκράτης. Στην πράξη όμως η αμοιβή του γιατρού δεν εξαρτιόταν από τίποτε. Γινόταν σε χρήμα, σε είδος ή και στα δύο μαζί. Επιπλέον τους παραχωρούνταν προνόμια, ατέλειες, ασυλίες, κτήσεις γης, πρωτοκαθεδρίες στα δημόσια γεγονότα, κι όλα αυτά περνούσαν και στους απογόνους τους. Η οικονομική κατάσταση των γιατρών πάντως είχε σχέση με αυτήν της πελατείας τους. Έτσι οι γιατροί πλουσίων, ηγεμόνων και αξιωματούχων γενικώς μπορούσαν να είναι «εκατομμυριούχοι».
Πέρα από τους ιδιωτικούς υπήρχαν και οι δημόσιοι γιατροί για κάθε πόλη, η οποία αναλάμβανε την πληρωμή τους, που κάποτε γινόταν και δυσβάσταχτη. Δεν ήταν περίεργο επομένως να ιδρύουν συλλόγους για να πληρώνουν διά εράνου τους ιατρικούς λογαριασμούς ως ένα είδος πρόδρομης ασφάλισης.

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΑ (ΚΑΙ ΑΛΛΑ) ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Ανατρήσεις κρανίων της Μυκηναϊκής εποχής που έχουν έρθει στο φως στις Μυκήνες, στη Λέρνα και στην Ασίνη- σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα οι ασθενείς επιβίωναν της εγχείρησης ενώ μερικά κρανία φέρουν πολλαπλή ανάτρηση- δείχνουν ότι η μέθοδος εφαρμοζόταν από τα προϊστορικά χρόνια. Στην έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης μάλιστα θα παρουσιαστούν κρανία που έχουν υποστεί τρυπανισμούς από τα Άβδηρα της Θράκης (7ος π.Χ.) και από τη Χίο (2ος π.Χ.). 
Παρά την πολύωρη διάρκειά τους αυτές οι εγχειρήσεις γίνονταν χωρίς νάρκωση. Στην ιπποκρατική ιατρική άνοιγαν το κρανίο για να απομακρύνουν, σε περιπτώσεις τραυματισμού, θραύσματα οστών και πηγμένο αίμα αλλά και για να εξουδετερώσουν πραγματικούς ή φανταστικούς όγκους που τους αντιλαμβάνονταν από τους πόνους. 
Με τι είδους εργαλεία όμως γίνονταν οι επεμβάσεις; Τα αρχαιολογικά ευρήματα από τάφους δείχνουν τον πλούτο, την ποικιλία τους και αρκετά συχνά την αντιστοιχία τους με σύγχρονα! Στο σύγγραμμά του «Περί ιητρού» ο Ιπποκράτης τα αναφέρει: Μαχαιρίδια και νυστέρια διάφορων ειδών, λαβίδες, τανάλιες, χειρουργικά άγκιστρα, πριόνια, τρυπάνια, κοπίδια και μοχλοί οστών, βελόνες, καυτήρες, καθετήρες, μήλες, σπάτουλες, σικύες (βεντούζες) για το κρυολόγημα, ενδοσκόπια, ακόμη και θερμοφόρες πήλινες που είχαν το σχήμα του σημείου του σώματος στο οποίο τοποθετούνταν (κοιλιά, χέρι, πόδι). Μία από αυτές, προερχόμενη από την Κύπρο, θα παρουσιαστεί στην έκθεση.

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

Οι αρχές της ιατρικής μπορεί να χάνονται στο σκότος της Προϊστορικής εποχής της Μεσογείου και μπορεί οι Έλληνες να ένιωθαν ότι χρωστούσαν πολλά στους προγενέστερους πολιτισμούς της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας, όμως αυτοί ήταν που διαμόρφωσαν πρώτοι την επιστήμη της θεραπείας. Διαχωρίζοντας την ιατρική από τη φιλοσοφία ο Ιπποκράτης θα χαράξει τον δρόμο του εξορθολογισμού σε αντίστιξη προς τις μαγικές θεραπείες των ιερέων. O έντονος προσανατολισμός του στην πρόγνωση μάλιστα-περικλείοντας και τη διαγνωστική αποτελεί από τις πλέον εμπνευσμένες θέσεις του. 
«Για τον γιατρό το πιο σημαντικό κατά τη γνώμη μου είναι να μπορεί να κάνει προγνώσεις» γράφει στο «Προγνωστικόν», που μας παραπέμπει ευθέως στη σύγχρονη ιατρική επιταγή για την πρόληψη των ασθενειών. 
Η θεραπεία του «όλου« (ολιστική) εξάλλου, η οποία θεραπεύει τον ασθενή πρωτίστως και όχι την ασθένεια, έχει εφαρμογή και στη σημερινή εποχή. O Ιπποκράτης όμως είναι και ο θεμελιωτής του ομοιοπαθητικού κανόνα της ομοιότητας (θεραπεία διά των ομοίων) ή της θεμελιώδους θεραπείας με αντίθετα μέσα, πρακτικές που βρίσκουν και σύγχρονη εφαρμογή.

Πηγή: Το Βήμα, Μ. Θερμού, 6/6/10
[Από Archaeology newsroom - Δευτέρα, 7 Ιουνίου 2010]