67 χρόνια από την Ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα
Οι Δωδεκανήσιοι της Μελβούρνης τίμησαν την περασμένη Κυριακή, με εκδηλώσεις τους, την επέτειο της Ενσωμάτωσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα.
Με την ευκαιρία αυτή, ο νομικός και πανεπιστημιακός, Γαβριήλ Χαρίτος, μας έστειλε το ακόλουθο κείμενο της HuffPost Greece για ένα ντοκιμαντέρ που ο ίδιος γύρισε.
Γράφει ο κ. Χαρίτος:
Για την φετινή επέτειο της Ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα, η HuffPost Greece επέλεξε να προβάλει διαδικτυακά το ντοκιμαντέρ "Με Λένε Αμαράντειο" που γύρισα το 2012 με τον καλό φίλο και συνάδελφο Νίκο Τζεδάκη, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 ετών ζωής του πρώτου ελληνικού δημοτικού σχολείου της πόλης της Ρόδου, της Σχολής της Αμαραντείου.
Τρεις γενιές δασκάλων και αποφοίτων της Αμαραντείου αφηγούνται με τον δικό τους τρόπο τη νεότερη Ιστορία του τόπου μας, προβάλλοντας ξεχασμένες της πτυχές. Μία από αυτές τις πτυχές που αγγίζει διεξοδικά η ταινία είναι η απαγόρευση της ελληνικής γλώσσας από τις ιταλικές κατοχικές Αρχές, τα κρυφά ελληνικά σχολειά που λειτούργησαν από το 1937 μέχρι το 1945. Τα σχολεία αυτά λειτούργησαν χωρίς βιβλία, χωρίς τετράδια και με χίλιες δυο προφυλάξεις από τις διώξεις των Ιταλών κατακτητών.
Δυστυχώς , ο πολύς κόσμος αυτήν την πλευρά της κατοχής δεν την γνωρίζει. Και όμως, αυτή η προσπάθεια της πολιτισμικής διάβρωσης ήταν το σημαντικότερο "άοπλο όπλο" της ιταλικής κατοχής.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ HUFFPOST GREECE
Τα περασμένα χρόνια η επικαιρότητα απασχολήθηκε με διαφωνίες και αμφισβητήσεις για τα γεγονότα που επακολούθησαν ή προηγήθηκαν της Επανάστασης του 1821. Μεγάλο ενδιαφέρον συγκέντρωσε η αμφισβήτηση για το εάν και κατά πόσον τα κρυφά σχολειά υπήρξαν ή όχι. Όπως πολλά θέματα στην Ελλάδα, έτσι κι αυτό παρέμεινε ανοιχτό με ερωτήματα αναπάντητα. Στον νεότερο νομό της χώρας όμως, στα Δωδεκάνησα, τέτοιου είδους απορίες δεν υπάρχουν.
Στη δεκαετία του 1930 οι ιταλικές Αρχές, φοβούμενες τη βούληση των Ελλήνων κατοίκων της Δωδεκανήσου να ενσωματωθούν τα νησιά με το ελληνικό κράτος, κατέβαλλαν συστηματικές προσπάθειες να «ιταλοποιήσουν» τον πληθυσμό τους. Στα πλαίσια αυτής τους της πολιτικής, από την 1η Ιανουαρίου 1937 έως και την έλευση των βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων το 1945, οι Ιταλοί απαγόρευσαν τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, έκλεισαν τα ελληνικά σχολεία που λειτουργούσαν στη Ρόδο και στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, απαγόρευσαν τη χρήση της ελληνικής γλώσσας σε δημόσιους χώρους και απαγόρευσαν τη χειροτονία Ελλήνων ιερέων, δυσχεραίνοντας το ρόλο της ελληνικής τοπικής Εκκλησίας που ήταν ο κύριος πόλος των κατοίκων που είχαν ελληνική εθνική συνείδηση.
Σε καμία περιοχή της σύγχρονης Ελλάδας δεν απαγορεύθηκε ποτέ η ελληνική γλώσσα. Τη θλιβερή αυτή πρωτοτυπία την έχουν τα Δωδεκάνησα. Οι σημερινοί ογδοντάρηδες Ροδίτες θυμούνται ακόμα εκείνη τη μαύρη περίοδο των μαθητικών τους χρόνων, με τα κρυφά ελληνικά σχολεία που λειτουργούσαν στην παρανομία από τους δασκάλους της Αμαραντείου Σχολής.
Και ίσως είναι πλέον καιρός να γίνει ευρύτερα γνωστή αυτή η πολύ ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια της νεότερης ελληνικής Ιστορίας, όσο ακόμα υπάρχουν ζωντανές μαρτυρίες, ξεχνώντας έστω και για λίγο το άτυπο 'μεταπολεμικό συγχωροχάρτι' που δόθηκε στην αποικιοκρατική Ιταλία, μετά την προσχώρησή της στο στρατόπεδο των συμμάχων.
Κάθε χρόνο, στις 7 Μαρτίου γιορτάζεται στα Δωδεκάνησα η επέτειος της Ενσωμάτωσής τους με το ελληνικό κράτος. Αυτές τις μέρες λοιπόν, ας γνωρίσουμε άγνωστες πτυχές της νεότερης Ιστορίας των νησιών μέσα από τις διηγήσεις μαθητών και δασκάλων της Σχολής της Αμαραντείου, του παλιότερου ελληνικού δημοτικού σχολείου που λειτούργησε στην πόλη της Ρόδου.
Η Αμαράντειος Σχολή πήρε το όνομά της από τους Αιγυπτιώτες ευεργέτες, Γεώργιο Αμάραντο και την αδελφή του Δέσποινα, που με αποκλειστικά δικά τους έξοδα αγόρασαν ένα οικόπεδο στο κέντρο της πόλης της Ρόδου, στην παραδοσιακή συνοικία του Νιοχωριού, και έκτισαν το ακίνητο του σχολείου για να μπορέσουν τα Ροδιτόπουλα να μάθουν ελληνικά. Η Αμαράντειος δέχθηκε τους πρώτους της μαθητές την τελευταία χρονιά της οθωμανικής κατοχής. Το σχολείο έζησε όλες τις περιόδους της νεότερης Ιστορίας της Δωδεκανήσου και μετά την Ενσωμάτωση, συμπεριλήφθηκε στη δημόσια πρωτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς να χάσει ποτέ το αρχικό ιστορικό του όνομα.
Τον Ιούνιο του 2012 η «Αμαράντειος», όπως την λένε οι ντόπιοι, πραγματοποίησε την 100η τελετή αποφοίτησης των μαθητών της με έναν τρόπο διαφορετικό. Οι δάσκαλοι και ο σύλλογος γονέων ανέθεσαν σε δύο ερασιτέχνες κινηματογραφιστές -και δικηγόρους στο επάγγελμα-, στον Γαβριήλ Χαρίτο και στον Νίκο Τζεδάκη, να πλαισιώσουν την τελετή με οπτικογραφημένο υλικό που εκείνοι θα επέλεγαν.
«Ήταν μια μεγάλη πρόκληση για μας, αλλά κυρίως ήταν μεγάλη ευθύνη να βγάλουμε στο φως για πρώτη φορά τις ιστορίες που ακούγαμε από τη γενιά των παππούδων μας. Επίσης, γνωρίζοντας ότι γενικά οι Ροδίτες δεν είναι ιδιαίτερα εξομολογητικοί όταν μιλούν δημόσια, σκεφτόμασταν ότι δεν θα καταφέρναμε να τους πείσουμε να μιλήσουν για τις τραυματικές τους εμπειρίες από τα μαθητικά τους χρόνια» μας λέει ο Γαβριήλ Χαρίτος.
Οι αμφιβολίες αυτές όμως ευτυχώς δεν επιβεβαιώθηκαν. Και τελικά, το αμοντάριστο υλικό, που αποτελείτο αποκλειστικά από συνεντεύξεις τριών γενιών μαθητών και δασκάλων, που διηγούνταν τις αναμνήσεις τους από τις διάφορες περιόδους που έζησε η Αμαράντειος από την πρώτη μέρα που άνοιξε μέχρι και σήμερα, είχε φτάσει συνολικά στις 25 ώρες - που τελικά «έχτισαν» ένα ντοκιμαντέρ μεσαίου μήκους, διάρκειας 47 λεπτών.
Το πρώτο μέρος της ταινίας «Με Λένε Αμαράντειο» πραγματεύεται το ιστορικό υπόβαθρο της εποχής, το ρόλο της τοπικής Εκκλησίας κατά τη διάρκεια της ιταλικής κατοχής και τον τρόπο που λειτουργούσαν τα κρυφά σχολειά της Ρόδου υπό τον φόβο των διώξεων.
