Mε τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές να υποκύπτουν στην απόφαση των Βρετανών πολιτών να αποχωρήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το εντυπωσιακό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του Ηνωμένου Βασιλείου γεννά περισσότερες ερωτήσεις από ό,τι απαντήσεις. Η αυξημένη αβεβαιότητα, τροφοδοτούμενη από την ξαφνική θεσμική αστάθεια που τώρα επιδεινώνει τη μακροχρόνια οικονομική αστάθεια και οικονομική ρευστότητα, είναι πιθανό να προκαλέσει ένα άνευ προηγουμένου μείγμα πολιτικής αναταραχής, χρηματοπιστωτικής αστάθειας και οικονομικής ζημίας στις εβδομάδες που θα έρθουν. Μας αφήνει επίσης με επτά μαθήματα, των οποίων οι συνέπειες εκτείνονται πολύ πέρα από τη Βρετανία.
Οι κοινωνικο-πολιτικές ρήξεις είναι παντού: Η απόφαση για "έξοδο" σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από την άρνηση μιας μικρής πλειοψηφίας πολιτών να ακολουθήσουν τους πολιτικούς τους ηγέτες. Θα πρέπει να ιδωθεί ως μια βαρύνουσας σημασίας απόρριψη της πολιτικής και επιχειρηματικής ελίτ, καθώς και "της γνώμης των ειδικών". Απεικονίζει, επίσης, τις περιφερειακές διαιρέσεις που επικρατούν μετά από μια περίοδο χαμηλής ανάπτυξης, ιδίως μιας ανάπτυξης που έχει ωφελήσει ορισμένες ομάδες περισσότερο από άλλες.
Πικρόχολες και διχαστικές εκστρατείες είναι η νέα νόρμα στην εσωτερική πολιτική: Η εκστρατεία που άφησε τους περισσότερους μώλωπες τροφοδοτήθηκε και ταΐστηκε από τις πιο γενικές διαιρέσεις της χώρας. Για πάρα πολλούς, το δίλημμα του δημοψηφίσματος κατέληξε σε μία χονδροειδή υπεραπλούστευση: οικονομική ευημερία εναντίον ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας επί της μετανάστευσης.
Κάποιες παραδοχές από την ιστορία φαίνεται ότι δεν ισχύουν πλέον για τα καθιερωμένα κόμματα: Ακριβώς όπως το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα των ΗΠΑ, που έχει κάνει ένα βήμα μακριά από το ελεύθερο εμπόριο, ήταν οι Συντηρητικοί του Η.Β. αυτή τη φορά, ένα δηλαδή από τα βασικά πολιτικά κόμματα, που ήταν πιο βαθιά διχασμένο σχετικά με τα οφέλη της μεγαλύτερης ζώνης ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο.
Τα αντι-καθεστωτικά και περιθωριακά κόμματα μπορούν να αλλάξουν την πολιτική ακόμα και όταν δεν έχουν καμία πιθανότητα να ανέβουν στην εξουσία: Αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο ένα μέρος της βάσης του κόμματός να μεταπηδήσει στο Κόμμα Ανεξαρτησίας του Η.Β. πριν από τις τελευταίες εθνικές εκλογές, ο πρωθυπουργός David Cameron αισθάνθηκε αναγκασμένος να υποσχεθεί ένα δημοψήφισμα ώστε να εξασφαλίσει την επανεκλογή του Συντηρητικού Κόμματος. Δεν συνειδητοποίησε όμως το μέγεθος του ρίσκου που έπαιρνε, το οποίο και διαίρεσε το κόμμα του. Μετά την ψηφοφορία της Πέμπτης, ανακοίνωσε ότι παραιτείται.
Η πολιτική του περιθωρίου μπορεί να τρέφεται από τον ίδιο της τον εαυτό, και εκτός συνόρων: ακριβώς όπως στο Η.Β. η πολιτική του θυμού ενισχύθηκε από την άνοδο του Donald Trump στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η ψήφος της αποχώρησης πιθανόν ενθάρρυνε τα αντι-καθεστωτικά κινήματα που κερδίζουν έδαφος σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Και, μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, οδηγούν επίσης σε δυσαρέσκεια στη Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές, και η "σοφία του πλήθους" που υποτίθεται ότι έχουν από πίσω τους, δεν είναι καθόλου καλύτερες στο να προβλέπουν παρόμοια πολιτικά αποτελέσματα από ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι: τις τελευταίες μέρες έως την ψηφοφορία της Πέμπτης, οι χρηματιστές έδειχναν ήσυχοι πιστεύοντας ότι επικρατούσε το στρατόπεδο της "παραμονής". Το αποτέλεσμα ήταν ένα πολυήμερο ράλι της στερλίνας και των μετοχών που αφανίστηκε και με πολύ βίαιο τρόπο.
Προσθέστε το "Brexit" σε μια λίστα από αδιανόητα που έχουν γίνει πραγματικότητα: Παράξενα πράγματα συμβαίνουν όταν προηγμένες οικονομίες επιμένουν σε μία νόρμα παρατεταμένης χαμηλής ανάπτυξης και επιδείνωσης της ανισότητας -πράγματα όπως τα αρνητικά ονομαστικά επιτόκια και η εμφάνιση του Donald Trump ως χρισμένου υποψήφιου των Ρεπουμπλικανών. Και αν η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την ΕΕ δεν ξυπνά τους πολιτικούς σε άλλες χώρες, ο κατάλογος αυτός θα γίνεται όλο και μακρύτερος στους μήνες που έρχονται.
