Γιατί επικρίνει τον Τσίπρα για το δημοψήφισμα και ποια είναι η στρατηγική του για την «επόμενη μέρα»
Ο Κώστας Καραμανλής δεν συμπαθεί τους πολιτικούς που προσφεύγουν στον λαό με δημοψηφίσματα προκειμένου να λύσουν τα πολιτικά τους προβλήματα. Ετσι, όταν άκουσε για πρώτη φορά τον Αλέξη Τσίπρα να ανακινεί ζήτημα δημοψηφίσματος στη συνέντευξη που έδωσε στο Star, εξέφρασε στους συνομιλητές του την κατηγορηματική διαφωνία του. Θυμήθηκε μάλιστα πόσο πίσω πήγε η ευρωπαϊκή ιδέα όταν ο Γάλλος πρόεδρος Ζακ Ζιράκ έλαβε την πρωτοβουλία του να θέσει σε δημοψήφισμα το Ευρωσύνταγμα. Η απόρριψή του άφησε την Ευρωπαϊκή Ενωση χωρίς αποτελεσματικό μηχανισμό επίλυσης προβλημάτων σε περιόδους κρίσης.
Ο Καραμανλής θεωρούσε τότε ότι αν ο πρωθυπουργός ήθελε να λύσει το πολιτικό του πρόβλημα έπρεπε να επιχειρήσει να περάσει τη συμφωνία από το Κοινοβούλιο και σε περίπτωση που έβρισκε αντίσταση να πάει στις κάλπες: Θα μηδένιζε κοντέρ, θα ανανέωνε την κυβέρνησή του πετώντας έξω από αυτήν τους μπολσεβίκους, θα είχε με τη λίστα την Κοινοβουλευτική Ομάδα υπό τον έλεγχό του. Ο μόνος λόγος για τον οποίο θα δικαιολογούσε τον Τσίπρα να κάνει δημοψήφισμα ο Καραμανλής ήταν αυτός: Να κατέληγε σε συμφωνία και να την έθετε υπόψη του λαού παίρνοντας θέση υπέρ του «ναι». Ετσι, όταν ενημερώθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο για την αιφνιδιαστική απόφαση Τσίπρα να διεξαγάγει δημοψήφισμα, αιφνιδιάστηκε δυσάρεστα. Ο λόγος ήταν διπλός:
* Πρώτον, γιατί ο πρωθυπουργός δεν είπε όλη την αλήθεια στον αρχηγό του κράτους στις διαδοχικές επικοινωνίες που είχαν την Τετάρτη και την Παρασκευή. Την Τετάρτη ο Τσίπρας είχε αφήσει να αιωρείται ότι μελετά τις εκλογές. Την Παρασκευή τού ανακοίνωσε δημοψήφισμα αποκρύπτοντάς του μάλιστα ότι θα ταχθεί υπέρ του «όχι». Του είπε ότι θα πάρει θέση υπονοώντας το «ναι». Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε μόλις κλείσει το τηλέφωνο στον πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, με τον οποίο διαβουλευόταν στα όρια των αρμοδιοτήτων του για επιμέρους θέματα της συμφωνίας.
* Ο δεύτερος λόγος ήταν η αίσθηση ότι ο πρωθυπουργός, προκηρύσσοντας δημοψήφισμα, βρίσκεται σε κενό στρατηγικής, το οποίο επιχειρεί να λύσει θέτοντας σε κίνδυνο τη χώρα. Η αντίδρασή του ήταν άμεση, αλλά ενδεικτική του τρόπου που σταθερά πολιτεύεται: μεσαίος χώρος, χωρίς ακραίες θέσεις. Χαρακτήρισε «άφρονα ενέργεια» την απόφαση του πρωθυπουργού, δεν έκανε την παραμικρή αναφορά στο όνομα Τσίπρα (εκτιμά τον τρόπο που του έχει φερθεί), αλλά δεν παρέλειψε να αναφερθεί στις υπαρκτές ατέλειες της Ε.Ε.
Ολοι αναγνωρίζουν ότι αν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αναγκάσει τον Αλέξη Τσίπρα να σκεφτεί την ιδέα της παραίτησης, ο Καραμανλής είναι ο μόνος που εκπληρώνει τις προϋποθέσεις ανάληψης της πρωθυπουργίας σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Εχει άριστες σχέσεις με όλες τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες. Είναι αποδεκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ και ειδικά από κάποιες δύσκολες συνιστώσες του (πλην Τσίπρα, έχει άριστες σχέσεις με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο και τον Παναγιώτη Λαφαζάνη), έχει την ανοχή του ΚΚΕ, ενώνει την Κεντροδεξιά σε όλες τις εκφάνσεις της, καθώς έχει άριστες σχέσεις με τον πρόεδρο των ΑΝ.ΕΛ. Πάνο Καμένο και βουλευτές του (ο υπουργός Αμυνας μίλησε για το σχέδιο δολοφονίας Καραμανλή προσφάτως στη Βουλή), ενώ καλή άποψη γι' αυτόν έχει και ο γραμματέας της Χρυσής Αυγής Νίκος Μιχαλολιάκος.
Σταθεροποιητικός παράγων
Εξαιρετικές είναι οι σχέσεις του με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ο οποίος αρνήθηκε να μετάσχει στην εκστρατεία της πολιτικής εξόντωσής του από τον Γιώργο Παπανδρέου. Εξαιρετική σημασία έχει επίσης το εξής: Δυνάμεις της αγοράς που πρωτοστάτησαν στον πόλεμο κατά της κυβέρνησής του αναγνωρίζουν τώρα ότι ο Καραμανλής είναι ο μόνος σταθεροποιητικός παράγων που μπορεί να βγάλει τη χώρα από τη ζημιά που υπέστη εξαιτίας της άφρονος επιλογής Τσίπρα. Στην εορτή του στις 21 Μαΐου το γραφείο του πλημμύρισε από δώρα που του έστειλαν επιχειρηματίες που τον είχαν ξεχάσει εδώ και χρόνια. Ακόμη και η προβολή του διαγγέλματός του από συστημικά κανάλια δείχνει την αλλαγή του κλίματος. Στρατηγικά, λοιπόν, ο Καραμανλής είναι τοποθετημένος στο κέντρο της σκακιέρας και αν τυχόν προκύψει ζήτημα συγκρότησης κυβέρνησης εθνικής ενότητας, θα έχει το προβάδισμα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο Καραμανλής είναι ο επισπεύδων. Η μετάβασή του στην πρωθυπουργία περνά από τον Τσίπρα, ο οποίος άρχισε να αντιμετωπίζει στρατηγικό πρόβλημα: Με το δημοψήφισμα διερράγησαν οι σχέσεις του με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Αρχιεπίσκοπο, το μισό Υπουργικό Συμβούλιο που σιωπά, με τη μισή Κοινοβουλευτική Ομάδα των Ανεξάρτητων Ελλήνων και φυσικά με τη Ν.Δ., το ΠΑΣΟΚ, το Ποτάμι. Το αν αυτό αποδειχθεί ανυπέρβλητο για τον ίδιο τον Τσίπρα, θα το ξέρουμε τη Δευτέρα το πρωί.
Στο μεταξύ, παρέμβαση έκανε και ο κ. Αχιλλέας Καραμανλής, που με ανακοίνωσή του καταλογίζει «σωρεία λαθών των Ευρωπαίων εταίρων μας», αλλά ταυτόχρονα προειδοποιεί ότι «η κρίση μετατρέπεται σε εθνική τραγωδία» διότι επιχειρείται η υφαρπαγή της ψήφου του ελληνικού λαού ώστε να οδηγηθεί η χώρα εκτός Ευρώπης». Ο κ. Αχ. Καραμανλής καταλήγει: «Την Κυριακή ο ελληνικός λαός, δημοκρατικά και νηφάλια θα ψηφίσει ΝΑΙ στην Ελλάδα, ΝΑΙ στην Ευρώπη».
Τι πραγματικά θα τον ενδιέφερε
Στο τηλεοπτικό διάγγελμα που ακολούθησε το μεσημέρι της Πέμπτης πάτησε πάνω στη στρατηγική που χάραξε. Το μήνυμά του είχε ως βασικό αποδέκτη το ακροατήριο του «όχι»: Εκανε κριτική στους δανειστές, εξήγησε στους πολίτες γιατί το «όχι» δεν ενισχύει τη διαπραγματευτική θέση μας αλλά οδηγεί σε επικίνδυνες περιπλοκές, ενώ έβαλε με ένταση στην ατζέντα του διαλόγου το ζήτημα της εθνικής ασφαλείας.
Ωστόσο, το καινούργιο στη δήλωση Καραμανλή ήταν η απρόκλητη διευκρίνιση ότι δεν έχει προσωπική φιλοδοξία διότι, όπως είπε, «το τελευταίο που επιθυμώ είναι να εμπλακώ σε κομματικούς ανταγωνισμούς». Εγκυροι παρατηρητές της καραμανλικής σκέψης σημείωναν ότι αυτή η φράση διαβάζεται και ανάποδα:
«Επιθυμώ, αλλά αυτό είναι το τελευταίο που με απασχολεί». Ποια είναι η αλήθεια; Ο Καραμανλής δεν έχει σχεδιασμό επιστροφής στα πολιτικά πράγματα του τόπου. Πρώτον, γιατί τον απωθούν οι «κομματικοί ανταγωνισμοί». Δεύτερον, διότι πιστεύει ότι το μοντέλο άσκησης εξουσίας της Ελλάδας με τις κυβερνήσεις συνεργασίας και τους πρωθυπουργούς-διαιτητές μεταξύ των κομμάτων δεν οδηγεί πουθενά. Ο Καραμανλής πιστεύει σε ένα προεδρικό μοντέλο με αυξημένες αρμοδιότητες, που θα επιτρέπουν τη γρήγορη λήψη αποφάσεων. Εναλλακτικά, θα προτιμούσε πρωθυπουργία με ισχυρότατες αρμοδιότητες που θα τον καθιστούν απόλυτο κυρίαρχο έναντι των παλαιών κομμάτων-κοινοβουλευτικών ομάδων και θα επιτρέπουν την ταχεία ψήφιση νομοσχεδίων.
Στην προκειμένη περίπτωση, ο Καραμανλής δεν έχει ατζέντα επιστροφής καθώς οι προϋποθέσεις αυτές δεν συντρέχουν και θεωρείται πολύ δύσκολο να συντρέξουν.
Μανώλης Κοττάκης
