ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ
Αν και ο Κωστής Παλαμάς είναι ένας από τους μεγαλύτερους έλληνες ποιητές το ελληνικό κράτος αδιαφορεί συστηματικά. Κανένα διεθνές συνέδριο δεν διοργανώνεται και τα πανεπιστήμια τον αγνοούν. Ακόμη χειρότερα, η ποίηση του Παλαμά έχει εξοβελιστεί και από την σχολική εκπαίδευση, ή στη καλύτερη των περιπτώσεων περιορίζεται σε μια απλή και επιφανειακή ανάγνωση, δίχως να γίνεται ουσιαστική ανάλυση της βαθύτερης έννοιας της παλαμικής ποίησης. Μιας έννοιας με την οποία ασχολήθηκε συστηματικά και την εξέφρασε με πλήρες επιστημονικό περιεχόμενο ο καθηγητής Δ. Βεζανής (1904-1968) στο θεμελιώδες έργο του «Ο Παλαμάς Φιλόσοφος». Μια πλήρης ανάλυση του παλαμικού έργου και της βαθύτερης φιλοσοφικής του ουσίας, που όπως αποδεικνύει ο Βεζανής, εμπεριέχει αλλά και εξαντλεί ολόκληρα φιλοσοφικά συστήματα με τρόπο μοναδικό. Εδώ θα περιοριστούμε σε μια συνοπτική παρουσίαση της φιλοσοφικής σκέψης του Παλαμά στον «Δωδεκάλογο του Γύφτου», έργο που κατά τον Βεζανή αποτελεί το θεμέλιο της παλαμικής φιλοσοφίας. Έννοιες και συμβολισμοί του έργου Ο ίδιος ο Παλαμάς στο προοίμιο του «Δωδεκάλογου» μας φανερώνει τον φιλοσοφικό χαρακτήρα της ποιήσεως του, γράφει: «Σε εσάς γνωστοί και αγνώριστοι, τωρινοί και αυριανοί, όσοι και όποιοι, που κάπως θα προσέχετε στο στίχο μου και κάτι θα ξανοίγετε μέσα του, το ποίημα τούτο, το πρώτο ίσως που κοίταξα ν’ αλαφροδέσω μαζί επικά και λυρικά και δραματικά, και παίρνοντας απ’ όλα τα στοιχεία του ποιητικού λόγου, και από της ιστορίας τα παραδομένα και από του φιλοσόφου τη σκέψη και από τη ζωή και από το όνειρο, κάποια οράματα του νου και κάποια καρδιοχτύπια, το αφιερώνω». Ο «Δωδεκάλογος» είναι το κατ’ εξοχήν παλαμικό έργο που διακρίνεται από τα αλλά κατά την ενότητα του αντικειμένου, διακατέχεται από μια πλήρη ουσιαστική λογική ενότητα. Το έργο διαιρείται εις δώδεκα λόγους όπου υμνείται ο «Γύφτος» και τα πεπρωμένα του. Κατά τον Π. Βλαστό το ποίημα αυτό συμβολίζει τα πεπρωμένα του ελληνικού έθνους και εμπεριέχει μια νέα περιεκτικότερη συνείδηση της ιδέας του ελληνικού έθνους. Χαρακτηρίζει το έργο ως τον «Νομοθέτη Δωδεκάλογο της Ρωμιοσύνης, το βιβλίο που περίμενε τόσα χρόνια να διαβάσει μέσα στην ψυχή της». Πράγματι ο Παλαμάς γράφει τον «Δωδεκάλογο» αμέσως μετά την τραγωδία του 1897, συγκλονισμένος από αυτό το γεγονός και θέλει να αναζητήσει την ουσία της διαδρομής του Νέου Ελληνισμού. Ωστόσο ο Βεζανής διαφωνεί κάθετα με αυτήν την γνώμη και τοποθετεί το νόημα και τους συμβολισμούς του έργου σε ένα ανώτατο πνευματικό επίπεδο, καθώς εκφράζει λύσεις επί οριακών φιλοσοφικών προβλημάτων. Κατά τον Βεζανή το ανώτερο πνευματικό επίπεδο στο οποίο κινείται το έργο φαίνεται και από την σειρά και την ονομασία των Λόγων, Ο Ερχομός, Δουλευτής, Αγάπη, ο θάνατος των Θεών, ο θάνατος των Αρχαίων, Γύρω σε μια φωτιά, το Πανηγύρι της Κακάβας, Προφητικός, το Βιολί, Αναστάσιμος, το Παραμύθι του Αδάκρυτου, Κόσμος. Το νόημα και η ουσία του «Δωδεκάλογου» εστιάζεται, όπως γράφει ο Βεζανής, στη γένεση, τη ζωή, την εξέλιξη και τον θάνατο του Ανθρώπου ως Ιδέας. «Το ποίημα ψάλλ...
