Της Νένα Μαλλιάρα
Υφιστάμενες στο έπακρο τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και της πολιτικής αβεβαιότητας και βιώνοντας τις πρωτόγνωρες συνθήκες των capital controls, οι τράπεζες οδηγήθηκαν το 2015 σε μια νέα ανακεφαλαιοποίηση.
Πρόκειται για την τρίτη, εντός τριετίας, και αναντίρρητα… φαρμακερή ανακεφαλαιοποίηση για τους παλαιούς μετόχους -μεταξύ αυτών και το ελληνικό Δημόσιο-, η οποία, όμως, δεν μπορεί παρά να αποτιμηθεί θετικά δεδομένων των συνθηκών και των κινδύνων που αποσόβησε. Πρόκειται επίσης για την ανακεφαλαιοποίηση που αλλάζει πλήρως τα δεδομένα για τις τράπεζες και η οποία έγινε με στόχο να είναι η τελευταία, θωρακίζοντάς τες επαρκώς με κεφάλαια προερχόμενα από τον ιδιωτικό τομέα. Αν και αυτό απομένει να αποδειχτεί από τους εφεξής χειρισμούς των τραπεζών και υπό την προϋπόθεση ότι αυτές θα μπορέσουν να λειτουργήσουν μέσα σε ένα ευρύτερο περιβάλλον πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, η ανακεφαλαιοποίηση του 2015 διαμόρφωσε για τις τράπεζες τα εξής δεδομένα:
-Ο έλεγχός τους πέρασε σε ιδιώτες με αντίστοιχη μεγάλη μείωση του ποσοστού του Δημοσίου. Πλέον, η συμμετοχή του ΤΧΣ διαμορφώνεται από 41% έως 2,4% έναντι 67% έως 35,4% στην ανακεφαλαιοποίηση του 2014 και 95,2% έως 81% στην ανακεφαλαιοποίηση του 2013.
Το 95,2% του 2013 αφορούσε τη συμμετοχή του Δημοσίου στη Eurobank όπου τώρα το ποσοστό του Δημοσίου έχει πέσει σε μόλις 2,4%. Το 81% του 2013 αφορούσε τη συμμετοχή του Δημοσίου στην Τράπεζα Πειραιώς όπου τώρα το Δημόσιο κατέχει το 26%. Στην Εθνική, η συμμετοχή του Δημοσίου από 84,4% το 2013 υποχώρησε κοντά στο 41% και στην Alpha Bank σε μόλις 11% από 83,7%.
Με βάση την ανακεφαλαιοποίηση του 2014, το Δημόσιο ήλεγχε το 66,93% της Τράπεζας Πειραιώς, το 66,24% της Alpha Bank, το 57,24% της Εθνικής Τράπεζας και το 35,41% της Eurobank.
-Η επιβάρυνση του δημόσιου χρέους και των φορολογούμενων ανήλθε σε μόλις 5,4 δις. ευρώ. Αυτό είναι το ποσό με το οποίο το ΤΧΣ κάλυψε τις ανάγκες του δυσμενούς σεναρίου στις τράπεζες Εθνική και Πειραιώς, καθώς Alpha και Eurobank κατάφεραν να υπερκαλύψουν το σύνολο των κεφαλαιακών τους αναγκών από ιδιώτες.
Συνολικά, οι τράπεζες κατάφεραν να συγκεντρώσουν από ξένους επενδυτές περίπου 5,3 δισ. ευρώ και επιπλέον κεφάλαια, περίπου 2,7 δισ. ευρώ από τις προτάσεις εθελοντικής ανταλλαγής τίτλων των ομολογιούχων τους.
-Οι νέοι μέτοχοι των τραπεζών είναι ως επί το πλείστον funds που προσβλέπουν σε γρήγορη ανάκαμψη των τραπεζικών κερδών μέσω της ενεργητικής διαχείρισης των "κόκκινων" δανείων. Οι νέοι μέτοχοι θα επιδιώξουν σημαντική εκπροσώπηση στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών και οι διοικήσεις θα κρίνονται σε τακτική βάση για την αποτελεσματικότητά τους.
-Στην επίτευξη κερδών για τις τράπεζες δεν έχει παρά να προσδοκά και το ΤΧΣ, το οποίο επένδυσε φέτος άλλα 5,4 δις. ευρώ στις τράπεζες, πλέον των 25 δις. ευρώ που είχε επενδύσει το 2013. Η νέα επένδυση έγινε με συνθήκες πλήρους εξαϋλωσης της επένδυσης του 2013 και σε δραματικά χαμηλές τιμές και επιπλέον με μεγάλη απώλεια ποσοστών συμμετοχής για το Δημόσιο.
Ωστόσο, ο έλεγχος του Δημοσίου μπορεί τώρα να είναι πιο ουσιαστικός μέσω των Πλαισίων Συνεργασίας (RFA's) που έχει συνάψει με όλες ανεξαιρέτως τις τράπεζες και τις προβλεπόμενες από το μνημόνιο διαδικασίες ελέγχου τους. Παράλληλα είναι ρεαλιστική πλέον η προοπτική το ΤΧΣ να ανακτήσει μέρος ή και το σύνολο των κεφαλαίων που έχει καταβάλει, μειώνοντας αντίστοιχα το χρέος της ελληνικής Δημοκρατίας (λόγω των μετατρέψιμων ομολογιών που διαθέτει σε CoCos). Σημειώνεται ότι με τον τρόπο που έγινε η ανακεφαλαιοποίηση, το ΤΧΣ περιορίζει το ρίσκο νέων πιθανών απωλειών στο μέλλον, στην περίπτωση που ένα αντίξοο χρηματιστηριακό περιβάλλον επαναληφθεί, με την τοποθέτηση των κεφαλαίων του, όχι αποκλειστικά σε κοινές μετοχές, αλλά και σε μετατρέψιμους ομολογιακούς τίτλους υψηλής απόδοσης σε αναλογία 25/75 αντίστοιχα.
-Η ανακεφαλαιοποίηση του 2015 κρίνεται επιτυχής από το γεγονός ότι διέσωσε τους καταθέτες από υποχρεωτική συμμετοχή τους στην εξυγίανση των τραπεζών αν αυτή γινόταν μέσα στο 2016.
Θεωρώντας αυτονόητη επιτυχία την επίτευξη σταθερότητας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, επιτυχία είναι και το γεγονός ότι η συγκέντρωση ιδιωτικών κεφαλαίων απέτρεψε πλήρη κρατικοποίηση του τραπεζικού τομέα, εξέλιξη που θα λειτουργούσε ως αρνητικό σήμα για επενδύσεις στην Ελλάδα. Απομένει τώρα να αποδειχτεί στην πράξη η λειτουργία του τραπεζικού τομέα με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια που θα συμβάλουν στην ανάπτυξη της Οικονομίας και στην προσέλκυση επενδύσεων.
