18/7/2016
Με μια τελευταία αναλαμπή πριν τον μοιραίο επιθανάτιο ρόγχο της “παλαιάς Τουρκίας”, στην οποία το πρώτο λόγο και τον τελευταίο λόγο είχε ο στρατός, μπορεί να παραλληλίσει κανείς την απέλπιδα προσπάθεια ανατροπής του ΈρντογάνΡετζέπ στην απόπειρα πραξικοπήματος που εκδηλώθηκε τήν Παρασκευή τό βράδυ. Εκεί που οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις αποτελούσαν το “βαθύ κράτος” της Τουρκίας, οι μεθοδικές παρεμβάσεις του Τούρκου προέδρου “ξεδόντιασαν” αυτό το κατεστημένο και σταδιακά οδήγησαν σε ριζική αναδιάταξη των συσχετισμών στους κόλπους του τουρκικού στρατεύματος, ενώ η μεγάλη πλειονότητα του λαού συνεχίζει να στηρίζει τον Ερντογάν, μιας και είναι ο αυθεντικότερος και χαρισματικότερος εκφραστής της εθνολαϊκιστικής δημαγωγίας. Ο τουρκικός στρατός αποτελεί πλέον θεματοφύλακα και τοποτηρητή του νέου εθνικού αφηγήματος, του “Ερντογανισμού”, στη θέση του Κεμαλισμού. Πρόκειται για ένα κοκτέιλ τυφλής πίστης στον Ηγέτη, στο Ισλάμ και στις τουρκικές παραδόσεις με συστηματικό “ροκάνισμα” του κράτους δικαίου, εργαλειοποίηση των θεσμών και λίγο κιτς.
Όπως αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων, το σχέδιο πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου είχε καταφανείς επιχειρησιακές αδυναμίες και ήταν περιορισμένων δυνατοτήτων, ειδικά αν συγκριθεί με το πραξικόπημα της 12ης Ιουλίου 1980 με επικεφαλής τον Κενάν Εβρέν, το τρίτο κατά σειρά από τα τέσσερα στην ιστορία της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας, (τα άλλα το πραξικόπημα του 1960 που οδήγησε στην ανατροπή και τον απαγχονισμό του Μεντερές, αυτό του 1971, αλλά και το “βελούδινο πραξικόπημα” του 1997 που οδήγησε στην παραίτηση του μέντορα του ΕρντογάνΝετσμεντίν Ερμπακάν).
Από μεριάς του, ο Τούρκος πρόεδρος εξέρχεται από τη μεγαλύτερη κρίση της πολιτικής του καριέρας σημαντικά ενισχυμένος και λαϊκά αναβαπτισμένος, κάτι που τον διευκολύνει σημαντικά στις επόμενες κινήσεις του τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό πεδίο όπου αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις (ΙSIS, Κούρδοι, Συρία, Αίγυπτος, ΕΕ) παρά την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων με Ρωσία και Ισραήλ.
Όπως αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων, το σχέδιο πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου είχε καταφανείς επιχειρησιακές αδυναμίες και ήταν περιορισμένων δυνατοτήτων, ειδικά αν συγκριθεί με το πραξικόπημα της 12ης Ιουλίου 1980 με επικεφαλής τον Κενάν Εβρέν, το τρίτο κατά σειρά από τα τέσσερα στην ιστορία της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας, (τα άλλα το πραξικόπημα του 1960 που οδήγησε στην ανατροπή και τον απαγχονισμό του Μεντερές, αυτό του 1971, αλλά και το “βελούδινο πραξικόπημα” του 1997 που οδήγησε στην παραίτηση του μέντορα του ΕρντογάνΝετσμεντίν Ερμπακάν).
Από μεριάς του, ο Τούρκος πρόεδρος εξέρχεται από τη μεγαλύτερη κρίση της πολιτικής του καριέρας σημαντικά ενισχυμένος και λαϊκά αναβαπτισμένος, κάτι που τον διευκολύνει σημαντικά στις επόμενες κινήσεις του τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό πεδίο όπου αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις (ΙSIS, Κούρδοι, Συρία, Αίγυπτος, ΕΕ) παρά την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων με Ρωσία και Ισραήλ.
Χάρη στη στάση ο Ταγίπ Ερντογάν ήδη βρήκε πεδίον δόξης λαμπρόν για να εντείνει τις μαζικές εκκαθαρίσεις στο στράτευμα, στη δικαιοσύνη και στα σώματα ασφαλείας προκειμένου να ξεριζώσει το περιώνυμο “παράλληλο κράτος” του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν (τουλάχιστον 6.000 συλληφθέντες), ενώ το τίμημα της αποτυχημένης απόπειρας θα πληρώσουν και “ύποπτοι” μετριοπαθείς αξιωματικοί του στρατεύματος, οι οποίοι μπορεί να μην έχουν σχέση με τον Γκιουλέν, αλλά είναι αποστασιοποιημένοι από τον Ερντογάν. Παράλληλα θα συνεχίσει με μεγαλύτερη ευχέρεια τις προσπάθειές του για μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρική δημοκρατία μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης και θα περιορίσει περαιτέρω την επιρροή του κουρδικού κόμματος ΗDP μέχρι της τελικής απαγόρευσής του.
Χάρη στη στάση ο Ταγίπ Ερντογάν ήδη βρήκε πεδίον δόξης λαμπρόν για να εντείνει τις μαζικές εκκαθαρίσεις στο στράτευμα, στη δικαιοσύνη και στα σώματα ασφαλείας προκειμένου να ξεριζώσει το περιώνυμο “παράλληλο κράτος” του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν (τουλάχιστον 6.000 συλληφθέντες), ενώ το τίμημα της αποτυχημένης απόπειρας θα πληρώσουν και “ύποπτοι” μετριοπαθείς αξιωματικοί του στρατεύματος, οι οποίοι μπορεί να μην έχουν σχέση με τον Γκιουλέν, αλλά είναι αποστασιοποιημένοι από τον Ερντογάν. Παράλληλα θα συνεχίσει με μεγαλύτερη ευχέρεια τις προσπάθειές του για μετατροπή του πολιτεύματος σε προεδρική δημοκρατία μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης και θα περιορίσει περαιτέρω την επιρροή του κουρδικού κόμματος ΗDP μέχρι της τελικής απαγόρευσής του.
Η μεγάλη εκλογική νίκη του AKP το 2002 ήταν, σε μεγάλο βαθμό, καρπός της λαϊκής δυσφορίας για τον αυταρχισμό του στρατεύματος, αλλά αποτέλεσμα και της συμμαχίας που δημιούργησε ο Τούρκος πρόεδρος με τον Φετουλάχ Γκιουλέν, όμως με την πάροδο του χρόνου ο σύμμαχος του Ερντογάν αντέδρασε έντονα σε σειρά πολιτικών του Τούρκου προέδρου και μετατράπηκε σε πολέμιό του. Μπορεί ό Γκιουλέν δημοσίως να καταδικάζει το πραξικόπημα της περασμένης Παρασκευής, όμως οι έρευνες για τους πρωταίτιους της στρατιωτικής στάσης θα δείξουν αν η άλλοτε μεγάλη μάχη των ισλαμιστών με την κοσμική, κεμαλική ελίτ, δεν έχει μόνο μετατραπεί σε ανοιχτό εμφύλιο μεταξύ των ίδιων των ισλαμιστών, αλλά έχει οδηγήσει και σε μια “τερατογένεση”, δηλαδή στη συνεργασία των Γκιουλενικών με τους – ανομοιογενείς πάντως σε στοχεύσεις και ιδεολογία- “κοσμικούς”.
Η μεγάλη εκλογική νίκη του AKP το 2002 ήταν, σε μεγάλο βαθμό, καρπός της λαϊκής δυσφορίας για τον αυταρχισμό του στρατεύματος, αλλά αποτέλεσμα και της συμμαχίας που δημιούργησε ο Τούρκος πρόεδρος με τον Φετουλάχ Γκιουλέν, όμως με την πάροδο του χρόνου ο σύμμαχος του Ερντογάν αντέδρασε έντονα σε σειρά πολιτικών του Τούρκου προέδρου και μετατράπηκε σε πολέμιό του. Μπορεί ό Γκιουλέν δημοσίως να καταδικάζει το πραξικόπημα της περασμένης Παρασκευής, όμως οι έρευνες για τους πρωταίτιους της στρατιωτικής στάσης θα δείξουν αν η άλλοτε μεγάλη μάχη των ισλαμιστών με την κοσμική, κεμαλική ελίτ, δεν έχει μόνο μετατραπεί σε ανοιχτό εμφύλιο μεταξύ των ίδιων των ισλαμιστών, αλλά έχει οδηγήσει και σε μια “τερατογένεση”, δηλαδή στη συνεργασία των Γκιουλενικών με τους – ανομοιογενείς πάντως σε στοχεύσεις και ιδεολογία- “κοσμικούς”.
